Chin Ramkulh Chung Ah SAC Ralkap Sakhaan Voi 9 An Lak — Hramhram in uknak lak a si hnu, Chin ramkulh chung ah SAC ralkap sakhaan voi 9 an lak khawh tiah NUG Ministry of Defense nih cathanh chung ah a langhter.A luancia kum 2 chung, Chin ramkulh hmunkip ah SAC ralkap sakhaan lak kahdohnak telh in kahdohnak voi 550 leng a cang tiah theih a si.
Cun Myanmar ram pumpi huap in SAC ralkap sakhaan lak kahdohnak voi 135 a cang tiah cathanh ah an ṭial.
Chin ramkulh chung, SAC ralkap sakhaan lak kahdohnak pawl hi a fiang in NUG nih a langhter lo nain Surkhua sakhaan khanghnak, Vuangtu sakhaan khanghnak, Thantlang khuachung sakhaan laknak, Lungler sakhaan laknak, Mindat Makui-ingnu khua sakhaan laknak, Matupi peng ka-kin sakhaan lak kahdohnak, Falam peng Tibual sakhaan le Vaar sakhaan laknak hna telh in Tonzang Darkhai sakhaan lak kahdohnak hna Chin ramkulh chung ah a cang.
NUG cathanh chung ah Hakha-Falam karlak Chuncung khua ah CNA le CDF hna bawm in SAC ralkap EE-9 Cascavel Tank 2 an hrawh khawh nak zong kha an telh.Hriamtlaih dothlennak aa thawk in kum 2 chung ah SAC ralkap lei a thi mi an tam bantuk in Chin hriamtlai phu le khuami hna zong a nunnak a liam mi an tam ve.Cun SAC ralkap nih Chin ramkulh chung an khangh mi mipi inn hi 1,630 leng a um cang tiah Data for Myanmar nih August thla hramthawk lei ah a thanh.TCP
Kum Hnih Chung Dohthlennak Ah Kahdohnak Voi 9,900 A Chuak I SAC Ralkap Lei In 30,000 Hrawng An Thi.Kum hnih fai dohthlennak chung ah kahdohnak voi 9,900 a chuak i SAC ralkap lei in 30,000 hrawng an thi, tiah NUG nih an thanh.SAC ke ralkap chung ah ral a tu kho mi hi minung 65,000 hrawng an si i van ralkap, ti ralkap le zung rianṭuantu hna telh in ralkap thazaang dihlak hi minung 225,000-240,000 hrawng an si lai. Kum hnih chung dohthlennak ah SAC ralkap zatuak 12.5 an thi cang, tiah NUG nih cun an thanh. SAC Ralkap chung in a zaammi le raltuk huam ti loin cunglei nawl al ruangah thong a tlami zong hi a thong leng an si lai.
Cu pinah kum hnih chung ah SAC ralkap thazaang a zor tuk caah pyusawhti, pyitusit, ramri hngak ralkap, ralkap hlun, kumtling lo ralkap thar zeimawzat an laak lawng si loin ralkap nupi hna, Non-CDM hna tiang in hriamnam an pek hna, tiah NUG nih cun an langhter.A hlan ah cun SAC ralkap cu a kham lawng in kan rak kham hna nain atu cu kan luhhnawh in kan nam ve cang hna lai. Anmah lei zong an thazaang a der tuk cang caah SAC ralkap headquarters Naypyidaw um palik le ralkap zong thazaang chap in a kham lawng in kham an i tim cang, tiah NUG nih cun an langhter.Dohthlennak kum khat chung ah SAC ralkap sakhan 28 lawng kan laak khawh i, a kumhnihnak ah sakhan 107 kan laak khawh. Kum khat chung ah SAC ralkap sakhan let thum leng kan laak khawh, tiah an thanh.
Kum hnih chung ah SAC ralkap hriamhme le hriamngan tampi kan chuh khawh hna leng ah Humalin peng, Shwepyiaye khua kahdohnak lioah SAC ralkap Helicopter pakhat, Mese khua kahdohnak ah K-8 Helicopter pakhat kan hrawh khawh. Chin ramkulh ah Tank pahnih kan hrawh khawh fawn, tiah an langhter.SAC ralkap nih nawlngeihnak an laak ruang ah CDM a tuah mi SAC ralkap hi minung 3,234 an si i, palik hi minung 10,536 an si, an dihlak minung 13,771 an si. Ṭha tein chekhlatnak kan tuahmi dihlak hi palik le ralkap fonh ah 14,000 leng an phan. Cu chung ah rank sang pipi zong an i tel, tiah an thanh.CDM ralkap le palik 400 leng hi PDF ah an lut i SAC lila an doh ṭhan. SAC lei ṭang in rian a ṭuanmi le mizapi cung ah sualnak ṭha lo a tuahtu poh cu upadi ningin dan tat an si lai, tiah NUG nih an thanh. TCP
Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.Lungrual Tein Pumkhat Siawkah Chin Hriamtlai hna Sin Cakuat■■ Kawlram ah Pumkhat sinak le Lungrualnak cu Uk Sang Chan ah Voikhatte lawng arak um bal. Culocun Kawlram le Kawl Miphun ah Lungrualnak le Pumkhat sinak hi pelte hmanh an rak um ballo. Kawlram SPH hna Tuanbia zohtikah mah le mah aa nawng (Lainawng) zungzal mi Kawl Miphun le an SPH te ansi. ■■ Uk Sang chan ah Kawl Lungrualnak le Pumkhat sinak aum caah Japan le Mirang Ral he an tei. Anram le Miphun asibal lomi Chin Kachin Shan tbk tiangin Tuchan Kawlram ah an khumh ve.■■ Kawlram ngaingai cu Sagaing, Magway le Mandalay lawng nih ansi. Cuhmanh ah Chin Shan le Kachin ram tampi aatel rih. Cucaah 8 States kan tuah ahcun hi Kokek Kawlram hmunthum um anram lawng hi asi te lai. Ramṭhen 4 cu Mon (Thaton) ram an chut mi lawngte asi. 8 Pine aṭihmi Chin Politicians hna tuak uh.■■ Uk Sang nih Lungrualnak asiam. Kawl nih an chutmi Miphun dang ram hna cu Kawlram ah an um rih hlei ah anram asibal lomi Tlangcungmi ram hna tiangin Panglong Conference ruangah Tuchan Kawlram ah an khumh khawh. Lungrual man theipar asi.
■■ Uk Sang a thih in Panglong a rawk. Chin Country le Chinland Federal zong an rawk dih. Tlangcungmi dang zong cu thotho. Cucaah Kawlram he kan i doh hi Diamond Jubilee an phan cang.■■ Uk Sang cu a thih cang caah an kan hlen le ankan dehcawh hi hngalh khawh asi ti lo. Nain Uk Sang biakamnak hlawhtlin tertu cu Kawl Cozah kip ansi nain an duh ti lo. Uk Sang Fanu Suuci nih Panglong Federal duh loin Kawl Fascism asimi Democracy Federal aduh caah an kan dehcawh ti khawh zong asi ve. NLD le DASSK Panglong le Federal an duh lo kha Kachin le Miphun dang cu an i fiang. An hruaitu hna nih an chimh i an zumh. Chinmi belte kan chimh hna ah an duh lo. AK AK tiah Awtaw nawl an cawng.
■■ Panglong le Federal tlunpi awkah NUG kan kawmh nain Suuci Luathnu tu ah kan ceih te lai an kan ti. Suuci loin kan tuah ngam lailo anti. NUG cu Suu Yway Luat in akal deih cang. Chin Mino tampi le CNF/CNA lawng nih Panglong le Federal caah nunnak le thisen sung cu Biakṭheng ah pekchanh in Kawl Ralhrang kan doh cuahmah rih ko hna. EAOs 17 lakah 4 lawng nih NUG kan kawm. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ Uk Sang nih Kawl Lungrualnak le pumkhat sinak a siam tikah Pasapala kha tambo ah ahman. Mirang in Anti-Fascist People Freedom League (AFPFL) asi. Japan Dohin Mipi Luatnak bu asi. Kawlnih Pasapala anti. Zatlangbu in andirh mi asi. Political Party asilo. Panglong lio ah khan Pasapala Zatlangbu minin an kan hruai. 1948 Kawlram Zalonnak a hmuh hnu ah Political Party in an thlen i Lakhruak Cozah siam awkah thimhnak ah an lut. Uk Sang u Pasapala Chairman asi i 92% vote an hmuh. Lakhruak uknak Phunghrampi ansuai lioah Myochit Party Glone Usaw te nih an thah hna. Usaw cu Japan nih Kawlram a lak hlan ah Mipi thimhmi SPH asi. Dominion Status Pek awkah biakam mi pa asi.■■ Uk Sang nih Pasapala Zatlang bu ah a fonh hna tikah, Parties, Ralkap bu hna, Zatlangbu tbk vialte kha hmunkhat an fonh dih.
■■ Pasapala chan ah Parties Minthang bik cu Socialist Party le Communist Party ansi. Hi pahnih Founder hi Uk Sang asi. Raldoh lawng apapek duh caah Socialist cu Thakhin Mya, Communist cu Thakhin Soe le Thakhin Than Tun a hruai ter hna. Uk Sang cu Socialist Secretary tuin aum. Thakhin Than Tun Zong Raldohnak a papek duh ve caah Communist Party Secretary in aum ve. Pasapala belte ah Uk Sang (Chairman), U Nu (VP), Than Tun Secretary in an hruai hna. Uk Sang a thih ah U Nu Chairman asi.■■ Party dang le Hriamtlai hna cu: Thakhin Lun (National Labour Hotu) le Thakhin Chit Mg hna nih hruaimi Poor Community Party (Mi Sifah hna Party): Myochit Party Glone Usaw: Dr Ba Mg Vunthanu Party: Kyaw Nyein, Thakin Chit, Ba Swe le Ni Vung te Party asimi People Revolution Party (Ni Vung aatelmi): Thakhin Kudaw Hmaing i Dukbama Phu: Arakan National Organization: Karen National League: Maha Bama Phu: East Asia Mino Phu: Myochit Bama Mino phu: Uk Sang Hruaimi BNA (Burma National Army) le Japan le Mirang adohmi hriamtlai phu tampi ansi.
■■ Tlangcungmi Party in Pasapala ah aafonh mi hna cu: Karen National Union (KNU), Mon (Tulio NMSP asimi), Pa-O, Nationalist Rakhine, Rakhine Ram um Muslim Party asimi Mujahideen of Rakhine Muslims: Shan Federal Movement timi Shan Federal Cangvainak bu tbk hna ansi. Chinmi cu Zatlangbu le Party kan ngei rihlo caah Mirang Ralkap asimi Chin Rifles (1,2,3,4) timi Hriamtlai bu minin Japan dohnak ah biatak tein an i tel ve. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ AFPFL cu AFO Anti-Fascist Organization timi aumcia mi bu min kha an thlen mi asi. CPB Communist Party of Burma timi Thakhin Soe le Thakhin Than Tun te bu min kha an thlen mi asi. CPB ah Japan doh ah amin thang bikmi cu Bohmu Baaṭhu asi. Uk Sang te hlan ah Japan adoh hmasat bikmi cu CPB ansi. Bohmu Baaṭhu cu Martyr asi ve. Uk Sang te nih Japan na doh khawh lo, kanmah nawl um loin anti ve bak lo. An lawmh tuk hna.
■■ Uk Sang cu Socialist le Communist Party Founder asi timi hi zeirello asilo. Colony cu Democracy nih asiter mi Capitalism asi tiah vawleipi nih an zumh lio asi. Tuchan Democracy le Federal an LAL mi nakin Uk Sang te chan ah a Laar bik mi Party hna ansi. Colony cu Democracy ram lawng nih an tuah mi uknak chiakha tuk asi tiah Vawleipi nih zumh lio asi i Socialist le Communist an laar tuk lio can asi. Tuchan he nan tahchun ahcun Uk Sang nan nek khawh men. Marx, Lenin le Moa Zidon Policy a laar lio asi.■■ Uk Sang nih Party le Zatlangbu Policy, Mumal, Dunda, Bylaw, Constitution tbk vialte kaltak dih uhlaw, Democracy le Federal in kan kal lai ati hna nain YES AMEN (Thaduh) an ti khawh lo. U Nu, Kyaw Nyein, Thakin Chit, Ba Swe, Aung Than (Uk Sang Upa). Thakhin Mya, Tin Htut, Aungkyi tbk cu Socialist in an kal zungzal. Thakhin Soe, Thakhin Than Tun, Thakhin Bahein, Yebaw Batin (Goshare), Thakhin Hla Phe (Bo Letcia), Yebaw Tun Mg (Dr. Naat), Thakhin Bo, Thakhin Zin, Thakhin Batheinṭin, Gen. Kyaw Zaw, Thakhin Thein Phe, tbk hna nih Communist in an kal zungzal.
■■ Cucaah Panglong Conference ah Pasapala in Uk Sang nih aa hruaimi hna cu: Aung Zan Wai, Pe Khin, Bo Hmu Aung, Sir Maung Gyi, Myoma U Than Kywe, Sein Mya Maung ansi. Amah Uk Sang thih hnu ah Kawlram hruaitu le Luban hna ansilo. Ruah len awk.■■ Uk Sang Japan ah Tindan an kai lio hrawng ah CPB cu Japan dohnak le Kawlram Zalonnak ah a cangvai bikmi ansi. Cucaah an min AFO Anti-Fascist Organization timi min kha AFPFL tiah an thlen mi asi. 1939 ah an dirh i, Pasapala asi hnu zong ah Japan dohbik tu ansi. CPB hruaitu hna cu: Secretary ah Thakhin Aung San, Thakhin Soe, Thakhin Thein Phe, Yebaw Cin Mg, Yebaw Tun Set: Chairman hna cu: Thakhin Than Tun, Thakhin Zin le Thakhin Batheinṭin tbk hna ansi. CPB Bohmu Baaṭhu cu Fallen Hero asi. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ Uk Sang anung lio ah an hmaizah an tih, a huham le a limhang an tei khawh lo caah dai tein an um i Socialist le Communist ti um loin Democracy le Federal phungin kal an i zuam cio hna.■■ Galone U Saw cu Japan nih Kawlram an lak hlan ah Mirang Aiawh in Kawlram SPH (PM, Nanzivuan) asi. Mirang cozah nih thimhnak an tuah i Dr. Baa Maw (Vuanthanu Party) a tei hna. Kawl Tlawmpal a uk ah Japan nih Kawlram an lak caah U Saw azam ve. Independence hal ah London ah akal. Mirang nih YES anti. Akir lei ah Japan he aatawn tiah Mirang Spy nih an tlaih i thong atla. Japan nih Mirang Ralkap umnak Bomb an thlak lio ah a luat ve.
■■ Uk Sang cu Japan he aa kawmh i Mirang an dawi hna. Japan nih Suihang toihmi Independence an pek i U Saw kha PM siter tiloin Thimhnak ah asungmi Dr. Ba Maw kha a pek caah U Saw alung tluang tilo. U Saw cu Mirang nih Independence an pek cang mi cu Uk Sang nih Japan ah kan lak ko lai ati caah U Saw alung tluang tilo. Japan sinah Independence lak awk hi U Saw nih a cim hmasat ko nain cohlan loin Dr. Ba Maw le Uk Sang nih hma an lak caah U Saw alung tluang tilo. Japan doh awkah AFPFL nih hma an lak i Mirang sinah Zalonnak hal ding an ti hoi. U Saw hal cia mi kha i rinh ding an ti tikah Uk Sang le AFPFL nih an duh lo.■■ Japan an tei i Mirang sinah Zalonnak hmuh cu asi. U Saw Hal ciami cu asi ti lo. Mirang nih Uk Sang pek mi kha phung ning asilo tiah U Saw nih ati i a cohlan duh lo. 1947 kum ah Lakhruak cozah siam awk ah thimhnak an tuah tikah U Saw Party cu Pasapala in an chuak nain Uk Sang te Pasapala nih 92% in an tei. Socialist le Communist le Party minthang hna cu Pasapala in an chuak lo caah an ka tei tiah U Saw nih a ruah. Cuticun U Saw le Uk Sang karlak ah i hngalh thiamlonak tampi aum caah (1947 thimhnak ah asung fawn caah) U Saw nih Uk Sang te cu Lakhruak uknak caah Upadi le Phunghrampi an suai cuahmah lioah athah dih hna. Pek ciami Zalonnak cu Boycott sisehlaw, Keimah nih lakning ati.
■■ Uk Sang a thih hnu ah U Nu nih Pasapala Hotu cu athlen. Democracy ram kan ti ko nain Socialist in a kalpi. Kyaw Nyein, Ba Swe, Aungkyi te nih U Nu hnu cu an zulh i Socialist Policy in an kal thotho caah Thakhin Soe le Thakhin Than Tun te CPB cu Pasapala in an chuak lawlaw. 1951 thimhnak cu CPB min in an i zuam ve ko nain U Nu te Pasapala Party nih 190/250 in an tei hna. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ U Nu cu Federal cu aduh hrim lo caah Panglong cu a hrawk cang kha an hngalh caah Karen le Shan cu Tupung an tho cang. Pasapala cu Democracy an kaltak i Socialist in an hruai. Socialist veve ansi nain Panglong le Federal pek aduhmi Socialist phu asimi Kyaw Nyein le Ba Swe te ruangah Pasapala cu phu 2 ah aa ṭhen. U Nu Hruaimi Clean AFPFL le Ba Swe te hruaimi Stable AFPFL tiah 1956 thimhnak cu an lut cang. U Aung Than, Uk Sang Upa zong National United Front (NUF) Party minin (Socialist) aazuam ve i Voet 37% le todan 48 (Chamber of Deputy) ahmuh.
■■ Bakapa timi CPB cu U Nu he thimhnak ah voi 2 an i zuam. Phu 2 an si rih lo. U Nu nih Rampi biaknak cu Buda Bada siseh an ti ah Tupung athomi ansi. Tlangcungmi le Krifa mi nih U Nu nakin CPB cu anzumh dueh. Ni Vung nih uknak a lak tikah Krifa Mifim upa hna nih Ni Vung Support an tuah mi cu Krifa kha apapek deuh lai anti (U Nu nakin). Socialist le Communist cu Uk Sang dirhmi asi caah siseh, Cucan lioah Tutan Democracy le Federal nakin aa laar dueh mi le mipi nih duhmi Socialist le Communist asi caah.■■ Communist phu 2 ah aaṭhen mi cu Tupung ansi hnu ah asi. Red Flag le White Flag timi Ṭatnidaw le Ṭatphiodaw ti ansi. Russia Lenin Policy aduhmi Thakhin Soe te Ṭatnidaw, Moa Zedong Tuluk Policy aduhmi Thakhin Than Tun tiah Ṭatphiodaw tiah an i ṭhen. Thantar hi arangmi (Thakhin Soe phu) le asenmi tiah an i ṭhen.
■■ Ni Vung an duh lo caah CPB cu mipi nih an cohlan ko hna nain phu 2 ah an i ṭhen caah an sunghnak hi asi. Thakhin Kudaw Hmaing Hruainak in PEACE cu 1979 May ah an tuah ko nain Ni Vung ruangah a rawk. Ni Vung Palai Bohmu Aye Ko nih achim mi cu: (1) CPB hrawk cikcek ding (2) CPB Ralkap umti bak loding (3) CPB nih lakmi Aluatmi ram kha nan ap dih lai. 1974 Phunghrampi ah Burmese Way To Socialism timi lawng um seh ti anduh caah asi. KIA, KNU, Shan Federal Army hna he PEACE cu an cohlan.■■ Pasapala cu Japan tei hnu, Panglong Biakamnak i lim hnu, Mirang sinin Zalonnak kan hmuh hnuah Zatlangbu in Party ah an thlen. Uk Sang anung lio ahcun Democracy in an kal, Tlangcung mi Federal pek awk kha papek asinain, Uk Sang thih hnu ah mah le Party Policy in Socialist le Communist in an kal cio caah Kawl ram a raw cikcek i nihin dirhmun hi kan phan / Phak mi asi. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ Thakhin Soe cu Russia Mumal in akal mi asi caah Tuluk Moa Cozah nih an duh ve lo. Moa Cozah nih an tei mi White Chinese (Chan Gayseit) cozah cu Kawlram ah an rak zam. Thakhin Soe cu anmah he aa fonh. Kawlram, Tuluk, Thakhin Than Tun te tiah an doh hna caah Chan Gayseit tu Kawlram in an chuak i Taiwan ah an kal i ram an dir. Cucaah Thakhin Soe te zong an tlau ve.■■ Thakhin Than Tun, Shan, Karen, Kachin, Mon, Karenni tbk cu Tupung an tho dih cang nain, Chin lawng kan tang. Chinmi cu Ralkap ah kan lut i Hi vialte Tupung doh tu ah an kan hman. Ni Vung nih Tuluk aava komh i Rangoon ah Tuluk le Kawlram buai nak le Tuluk thahnawnnak Tuksapur a tlun ter. CPB ruangah asi tiah Ni Vung nih Tuluk cu a hlen khawh hna caah Tuluk le Kawl he tiah CPB cu andoh. An tei hna lo. Thakhin Than Tun PA pa Chin Matupi pa Yebaw Mya nih apu cu athah caah CBP an tlau.
■■ Thakhin Than Tun a thih hnu ah Khun Sa nih CBP bantukin Kawlram cu adoh hna. USA nih Bing SPH tiah thah an duh mi cu Than Sui chan ah Gen Khin Nyunt thawngin Khun Sa cu Kawlram ah Surrender a tuah i Rangoon ah aum. Khun Sa aum tilo nain CBP cithlak hna cu UWSA, TNLA, MNDAA, NDAA – Mongla, Shan hriamtlai tampi khi ansi hna. CBP an tefa cu Dr. Hla Kyawzaw tiah Media ah kan hmuh lengmang mi, Tulukram ummi nu khi asi. Federal in an kal ve cang. CPB ruangah Shanram aaṭhen dih ko.■■ Uk Sang a thih ah U Nu le Pasapala hruaitu hna cu Socialist in akal. Panglong arawk cang ti kha Karen nih an hngalh caah Saw Ba Oo Gyi (Oxford ah Engineering akai mi) nih a hruai hna i Kawlram cu an doh. Tlangcungmi ram asilomi Tuchan Kawlram vialte an lak dih. Chin Kachin Shan Mon Karenni tbk cu kan bawm uhlaw, Kawlram hi Tlangcungmi nih kan uk lai, U Nu nih Socialist ram in asiam cang caah Democracy in kan siam lai. Panglong le Federal kan hlawhtlin ter lai a ti hna. Tlangcungmi dang nih an duh dih nain Chinmi nih U Nu kan bawmh caah Tlangcungmi dang cu dai tein an um i an kan zoh ko. Chinmi Karen kan tei.
■■ KNU ral lio ah Communist cu Pasapala ah an um rih ko. Socialist cu U Nu, Kyaw Nyein, Ba Swe, Aung Kyi, Ni Vung tbk Pasapala chakhri tlaihtu hna lawng ansi. Panglong a rawk caah siseh, U Nu nih Socialist ram in asiam caah siseh, CPB, Shan, Kachin, Rakhine, Mon, Karenni tbk nih Tupung an tho dih. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ Cucaah Kawl ralngan bikbik rual doh tu ah Chinmi lawng kan tang i Chinmi lawng tein kan doh hna. U Nu Chan le Ni Vung chan tiangin Chinmi hi Kawl Ralkap a tambik mi kan si. Cucaah Chinmi kan chan an rel tikah, Ralkap chan, University Chan, Suikhur kal le Phakant chan, Pastor Chan, Malaysia chan, USA le Ramthum nak chan, MAH Doh chan tbk in kan ṭhen hna. Nungak nih vat an duh bikmi hna cungah ngat in chimhrel mi Chinmi kan chan asi.■■ Tuchan hi cu CNA CDF Chan kan ti ah kan palh lailo dah?
■■ Kawlram pumpi nih Muici phuntling Tupung aangeih mi a tei piaktu cu Kawlram ah Chin Miphun lawng kansi ti hi thukdik asi. Kawlram Ral poahpoah a tei i a ṭhioh dihtu Chin Miphun lawngin MAH te SAC asi zong ah, adang Rallian an si zongah a tei khawh tu kansi timi kha kan tuanbia ning in hngalh in hmuh khawh asi. Sihmanhsehlaw, Pumkhat sinak le Lungrualnak lo cun asi lai lo.■■ Mirang chan le Japan chan ahcun Japan le Mirang Ralkap si buin raldoh mi kan si. Japan cu ral asung caah Chin Japan Ralkap cu an tlau dih ve. Pension pek ansi tilo. Mirang Chan Chin Ralkap cu Chin Rifles (1,2,3,4) ansi. Shan, Kachin, Karen, Karenni, tbk zong anmah ralkap tein adang tein an um dih. Uk Sang le U Nu zong nih Chin Ralkap ningin an hman hna. U Nu Chan Karen ral cu Chinmi kan tei i Tuchan Kawlram kan siam piak hna. U Nu Chan CBP le Tuluk Chan Gayseit Tupung cu Chinmi nih kan tei thotho hna. Ni Vung chan Muici tling Tupung zong chin thotho nih kan doh hna i Kawlram cu kan khumzual. Hihi thukdik asi.
■■ Chinmi cu Country kan ngeih ballo caah Chin Nation Building ah kan hlawhtlin ballo. Mirang pennak adih tikah Ram 4 ah ṭhenmi Chinmi kansi. India, Bangladesh, Chin State, Kawlrawn le Arakan tbk ah aaṭhen dihmi Chin Miphun kansi. UN le Vawleipi nih Chin tiah an kan ti nain Chinmi a cohlan tilomi Chin Miphun hna anum. Mizo, Zomi, Kuki, Nagar, Meitei tbk nih Chinmin an cohlan duh ti lo. Arakan ram Chinmi Chuekhat zong Arakan miphun kansi ati vemi (AA ruangah) an tampi cang. Meitei cu India Miphun kansi an ti cang. Vawleipi ah Kawlram um lawngnih Chin kansi tiah fek tein kan cohlan i Chin State zong Kawlram lawngah anum. Mirang nih Chin Acts in anmah le mah rak uk ter mi lawngte ansi (Cung leiah kan langhtermi Chin Miphun ansi ka ti mi hna vialte hi). Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ Chin Country dirhpiak kha Mirang nih an duh caah Kawl he Independence lakṭi lodingin Dominion Status in kum 10 uk rih ding: Uknak le ram dirh tikah a herhmi Fimthiamnak vialte cu Mirang nih Chinmi cu Cawnpiak ding: Kawl cu an zertuk i an fim dueh caah an i hlen hna lai: Cucaah Kawlte Uk Sang he Zalonnak lakṭi hlah uh tiah Mirang nih anti hna. Tlangcungmi nih SCOUHP (Supreme Council of United Hills People) minin Uk Sang cu kan Kusale asilo tiah Mirang ah Thilri an tuk. Likmalak in Uk Sang cu London in a kir i Panglong ah a lanh. Dominion Status bangin Burma Proper ah kum 10 um hnu ah nan chuak khawh, nan chuak duhlo ahcun Federal Democracy in kan kal tiah a ti ve hna.■■ Kawlram um Chin State cu Chin Country ah siam hnu ah India le Bangladesh um Chinmi hna he fonhin Maha Chin Country dirh kha Mirang nih Chunmang an rak ngeih piakmi cu asi. Dominion Status cu Chinmi nih kan duh ti lo caah cu Planning cu a rawk ti khawh asi ko nain Kum 10 hnu ah Burma Proper in chuak khawh asiko caah Dominion Status le Panglong cu aakhat ko anrak ti.
■■ Uk Sang thih hlah sehlaw, Panglong kha hlen kansi lo ahcun Chin Country hi asi khawh mi asi. India, Bangladesh, Kawlram um Chinmi vialte funtom in Maha Chin Country dirh khawh asi. Kawlram um mi lawngnih Chinmi kan cohlan i adang nih Mizo, Zomi, Nagar, Kuki tbk lawng an cohlan. Chinmi vialte kha Zomi ah, Mizo ah Nagar ah tbkin Politic an kal pi cang. Hi vialte hi Gen. Uk Sang a thih caah le Pang Long an kan hlen caah asibik ko.■■ Chin Ramukbawi tam deuh nih Dominion Status an duh, Mifim le Politicians hna nih Panglong an duh ve. Panglong aduhmi nih vote in an tei hna. Nain afiang mi cu Chinmi pumkhat kansi ti le lungrualnak aum bak ti hi cu 100% adik mi kan tuanbia asi.■■ Panglong hlen duh tu Socialist phu nih Uk Sang cu an thah caah nihin dirhmun hi kan phan / Phak i Kum 75 leng Federal le Panglong caah thisen le nunnak relcawk lo he Dohthlennak kan tuahmi cu ansi. Chinmi belte 8888 hnu lawngah CNF / CNA min in Federal le Panglong caah Dohthlennak kan tuah khawh ve.
■■ Tlangcungmi dang, Karen, Kachin, Karenni, Arakan, CPB tbk cu Uk Sang athih hnu ah siseh, U Nu nih Socialist in Kawlram a hruai caah siseh, U Nu le Ni Vung nih Federal anduh lo caah a tir tein Hriamnam tlaihin Dohthlennak antuah dih ngawt cang hna. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ Uk Sang athih hnu Panglong an hrawk cang tiah a hngalh tu cu Karen ansi. Karen nih Ral an thawh i Kawlram vialte an lak dih. Rangoon khua a lak dih ngawt, Innsein lawng atang. Chinmi nih Karen ral cu kan doh i kan tei. Karen hnu ah Kawlram lak ding ah Ralthawh mi cu CPB ansi. Pau Dohthlennak bangin Khuai tampi an lak. Khua le Myo pakhat hnu pakhat in lak hnu ah Rangoon lakding asi. Khuapi lak Raldohnak puai anti. DDay zong an thanh ve. Kachin Karenni Shan, Khun Arakan Mon tbk zong nih CPB he i bawmh in Kawlram cozah cu doh asi. Chinmi lawngnih CPB le Kawlram ral vialte cu kan doh pi hna. U Nu chan ahcun Chin Rifle (1,2,3,4) min kan doh hna nain Ni Vung chan ah Chin Rifles le Tlangcungmi Rifles cu a hrawk dih i Kawl Ralkap ah ansiam dih.
■■ Chimh duhmi cu: Mirang, Japan, Karen, CPB, tbk EAOs vialte adoh i a teitu cu Chinmi kansi. Tutiang Kawlram Khumzualtu cu Chinmi kansi. MAH le Kawl Ralkap ansi hrim lo timi langhter duh mi cu asi. Kawl Ralkap ah Tlangcungmi atambik cu Chin kansi. Tutan Pau Dohthlennak zongah Kanmah lawngin MAH te SAC le Kawlte Ralkap hi a tei khawh dingmi cu Chin kansi ti hi asi.■■ NUG nih EAOs he pumkhat sinak le lungrualnak an tuah khawh tilo. Kawlte PDF LDF le EROs he zong pumkhat sinak le lungrualnak an tuah khawh tilo. Kawlte PDF hi 500 leng aum tiah NUG MOD Pu Yemon nih ati. 250 leng lawng NUG kuttang ansi ati. Hihi aapalh khawh men. Sakai lawng ah PDF LDF 1000 leng anum. Kawlte PDF LDF hi pumkhat ansi lo i lungrualnak aumlo.
■■ NUG nih Suuci Luatnak lawngah Pau Dohthlennak an tuah i Panglong le Tlangcungmi duhmi Federal anduh lo caah EAOs le NUG Karlakah Pumkhat sinak le Lungrualnak aum khawh tilo. EAOs ngan 17 lakah 10 cu SAC hawikom ansi. 4EAOs NUG hawi kansi. EAOs 3 cu anmah tein an um. EOAs thazang ṭhawnbikmi FPNCC cu Tuluk tlangtla nakin SAC te MAH he hawikom ansi. NUG nakin MAH ah Federal le Peace an hnabei asei deuh. Hriam ṭhabik mi an i ngeih i Ralkap 120000 (+80000 Reserved) angeih mi ansi i anmah lawng tein MAH a tei khawh ding ansi. NUG an zumh lo caah Pauchuak Dohthlennak ah an i tel ve lo. Anmah tein MAH he lamdang in an i doh i, anmah tein PEACE zong an tuah ve. UWSA, TNLA, AA, KIA, MNDAA, NDAA –Mongla hna ansi. Pau Dohthlennak ah MAH Doh ve hna sehlaw, kan teinak diam cang. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ EAOs le Tlangcungmi nih Kum 75 tiang Kawl Cozah le Kawl Ralkap cu kandoh ko hna nain kan tei lomi hna cu Pumkhat sinak le Lungrualnak aumlo hleiah Mipi nih ankan ṭanhpi lo caah asi. Uk Sang athih in Kawlram ah Lungrualnak a um ti lo i Panglong an thah caah Kawlram dohtu Ral vialte cu Chinmi nakin an tampi ko nain Lungrualmi le Pumkhat asimi Chinmi nih kan tei hna caah Tuchan Kawlram hi aum khawh timi hi adikmi Tuanbia cu asi.■■ Anmah le mah Lungrual lomi le Pumkhat asi khawh lomi NUG le Kawlte ansi hlei ah EAOs he pumkhat asi khawh lomi NUG he Raldoh cu TEINAK asilo ati tu hi Vawleipi ah an tam dueh. Cucaah Chinmi nih Pauchuak Dohthlennak ah MAH te kan doh mi hi kan i ngawl lai maw? Ngawl Naisai hlah, Chinmi lawng in kan tei khawh ko bak hna timi cu a luancia kan tuanbia nih an kan hmuh sak cang. Sihmanhsehlaw, hlan lio cu Chimmi Lungrualnak le Pumkhat sinak cu Karlakah Tizut lomi asi tihi Hngalh awk cu asi.
■■ Pauchuak Dohthlennak ah MAH adohtu Chin Hriamtlai phu cu 18 leng kan um nain Pumkhat sinak le Lungrualnak um loin mah le mah i doh pah, i kah pah in MAH te SAC doh asi caah nihin tiang Kawl Ralkap kan tei rih hna lomi hi asi. Aruang dang an um lem lo. Kan Pupa chinmi le Hlanchan Chin Ralkap le Chin hruaitu kan Pupa le hna bantukin lungrualnak, Pumkhat sinak aum ti lo.■■ Uk Sang nih Pasapala hmang in Lungrualnak le Pumkhat sinak asiam khawh mi cu: Party le Zatlangbu hna nih an policy le mumal kha an kaltak dih caah asi. Kawlte lawng siloin an Miphun le aram asi ballomi Chin Kachin Shan tbk hna he lungrualnak le pumkhat sinak an siam khawh. Mirang nih Dominion Status in kum 10 uk rih hnu ah Country in siam piak dingmi cu an kaltak i Panglong Conference an tuah khawh i Tuchan Kawlram an dir.
■■ Uk Sang a thih hnu ah Panglong an kaltak lawng siloin U Nu le Kawlram Luban hna cu Democracy in kalti loin Socialist in an kal caah Thakhin Soe le Thakhin Than Tun te Communist (CPB) cu an chuak. Pasapala ah Socialist in a kal ciocio mi Kyaw Nyein le Ba Swe te cu Stable AFPFL an dir. U Nu le Aungkyi te nih Clean AFPFL an dirh ve. Uk Sang Upa Aung Than nih Socialist Party asimi NUF Party a dir. Ni Vung hawikom hna nih Revolutionary Socialist Party cu an dirh ve. Ahnu bikah Socialist asimi Ralhrang Ni Vung, Kyaw Nyein, Ba Swe, Aungkyi, te telin Uknak cu an lak. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ Uk Sang a thih in U Nu te nih Socialist le Communist cawhin Kawlram cu ankal pi. Amin lawng Democracy asi i Socialist 75% le Communist 25% in Kawlram cu an hruai. U Nu nih Buda Bada cu Rampi biaknak ah asiam tikah Kawlram ah Democracy cu an tlau bak cang. Panglong zong a rawk cikcek cang nain Chinmi kan rak hngalh lo caah Kawlram Cozah kip he kan i fonh i Kawl ram caah nunnak le Thisen relcawk lo pekin kan khumzual hna.
■■ Tlangcungmi dang cu Panglong a rawk cang i Democracy aum bak ti lo ti kha Uk Sang a thih in an hngalh khawh cang caah hriamnam tlaih in nihin tiang an doh hna. CPB zong nih U Nu nih Socialist lawngin akalpi caah Tupung an tho ve. Cu vialte Tupung dohtu cu Chinmi lawngte kansi. Kawl miphun ralkap cu Kawlram le Kawl bawi caah raldoh asi i apoi lem lo nain Chinmi cu Federal le Panglong arawk kha hngalh ko buin kan Unau Tlangcungmi adoh tu kan rak si. Chinmi Um hlah usih law, EAOs nih Kawlram hi an tei lai i Panglong bantukin Country cio kan dirh cang lai or Federal Democracy cu asinak ahlan tuk cang lai. Karen ral kan rak doh hrim ahkhan kan rak palh tuk cang kha kan hngalh lo.■■ U Nu te Pasapala nih Socialist in Kawlram an hruai mi cu aa ning deuh rih. Socialist hnarcheu in an kalpi nain Ni Vung nih cun Socialist full in akalpi. Ni Vung cu Socialist cu akaltak i Fascism tuin akal pi. Burmese Way To Socialism ati nain Burmanization in akalpi caah Fascist Japan le Nazi Germany nakin azual dueh mi in Kawlram cu akal pi. Kawlca, Kawl Nunphung, Kawl Biaknak lawng acohlan caah Panglong a thih lawng siloin Tlangcungmi covo cu pelte hmanh an tang ti lo. Kawl miphun in siam dih, Kawl biaknak lawng biak, Kawl Caholh le Kawl nunphung lawng te ti asi caah Pasapala nih an doh mi Japan nakin an zual dueh cang.
■■ 8888 hnuah Uknak tlaihtu Kawl Ralhrang Ralkap nih Mabatha timi Amyo Batha Thatana timi an kalpi. Tlangcungmi le Krifa um nakah Natala Mission an thlah i Kawl miphun siam dih hnuah Kawl Biaknak lawng tein biak dingah an kalpi. Cucu Mabatha an timi cu asi. Kawl Politician si awkah Kawl Biaknak, Kawl Caholh, Kawl Nunphung lawng apapek lai i akalpi lai. Tlangcungmi, Krifa cu Kawl miphun ah siam dih in Kawl Biaknak lawng biak kha Kawl mission le Politic cu asi. Cucaah Kawl Politic ah Democracy an um ti lo i Federal cu an tlau, Panglong zong athih cikcek cang. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ 2008 Phunghrampi an tuah tikah Sikan aum bakmi democracy anti nain Mabatha le Burmanization tu asi. Ralkap kiap 25 (25% MPs) cu khengchap tu asi. Ralkap 25% MPs nih Burmanization timi Mabatha hi kan dirhpi i kan hlawhtlin terbik tinak asi. Kawl Phung, Kawl dan le Kawl biaknak lawngin Democracy kan kalpi lai anti mi asi. Cucu Democracy siloin Fascism tu asi deuh.
■■ 2015 ah NLD cozah an kai tikah Ralkap 25% hi Democracy asilo tiah an aupi i Democracy phung in kal khawh mi zong ankal pi tilo. Mabatha phu cu an hrawk hna i Hruaitu thong an thlak hna nain Kawl phung le Kawldan cu an kaltak khawh ve hlei lo. Suuci cu Uk Sang fanu asi caah Panglong atlinter lai tiah Tlangcungmi nih kan i ruahchan ngai ko nain asitilo. Tlangcungmi cu Kaltak in MAH te Rallokap he aakawp. Reconciliation Theory cu EAOs le Tlangcungmi he siloin MAH te Rallokap he an hman. DASSK le NLD cu Panglong le Federal an duh lo, Democracy Federal lawng anduh, Cucu Hlutdaw in Ralkap 25% an um lo hnu ah kan hman te lai. Kawl lawng nih Chakhri tlaihmi Democracy phung anti.■■ DASSK le NLD nih Kawlram an hruai tikah Kachin le EAOs ngan dueh mi hna cu Federal anduh lo kha an hngalh caah NCA ah lut an duh ti lo. Tin Sui nih NCA tiah atimi kha 21st Panglong Conference tiah min an thlen. Panglong ah senthuh ciami kha tlinter mi siloin Democracy Federal in kal khawhnak lam kha an kawl. Panglong bantukin Federal asilomi Democracy ram siam awkah DASSK nih an kan hruai caah EAOs le Tlangcungmi nih NLD an kaltak. Rohingya Genocide kong ah MAH te cu ICJ tiangin a dirhkam hna caah Vawleipi nih an mawhchiat in Minṭhatnak le Medal tampi an chut than. Nobel Peace Award lawng atang. Kan Pchut bal rih hna lo Ahohmanh tiah Geneva nih an silhnalh piak.
■■ KIA le AA cu Tupung le Ralhrang ansi caah an cihmih uh tiah DASSK nih ati hna i MAH te Kawl Ralkap cu adoh ter hna. AA cu an cihmih awkah Suuci Telin VP Henry VT tiang nih senthuh buin MAH cu an fial mi asi. Cucaah Rakhine nih NLD le USDP cu an i lawh, Tlangcungmi hremhnak le Federal pek duh lo nakah anti. Thakbere cu ahring le asen zong ah athak ning aakhat tiah anti. Tlangcung mi kong ahcun NLD le USDP cu an lungrual ngai tiah kan ti phah hna. Cucaah MAH nih Tlangcungmi le EAOs tampi cu DASSK le NLD ah an um lo kha a hngalh i Uknak alak hi asiko. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ DASSK le NLD telin Democracy in ankal lonak Tehte Pakhat nak cu: Cozah, Upadi le Biaceihnak timi Cozah nawlngeihnak pa (3) cu DASSK cungah an chiah dih. DASSK nih asen ati ah asen, anak a ti ah anak hi, arang ati ah arang. Democracy ahcun Rule Of law aum lai. Upadi cungah Ahohmanh um khawh asilo nain DASSK le NLD upa hna Upadi cungah an um. Ralkap Bawizik rual le Kawl Ralhrang Uktu hna cu chimh a herh tilo. Upadi cung ah uktu hna an um tikah Democracy an tlau i Anaasin aa thawk. Political ningin cun Ralkap Anaasin, Civil Anaasin, Biaknak Anaasin, Miphun Anaasin, Democracy Anaasin, Caholh Anaasin, Nunphung Anaasin tbkin kan auh hna. DASSK le NLD cu Ralkap Anaasin lawng ansi lo i Adang Anaasin cu ansi dih hihiar ko.
■■ Kawlram uktu luban vialte cu Democracy ah an tlau dih. An ka le phunglam in cun Democracy an ti. An kalpi mi cu, Socialist, Communist, Fascists, Anaasin tbk lawngte ansi. An zapi tein Kawl sinak le Kawl Biaknak kha an papek dih. USPD le MAH te Kawl Ralkap cu Mabatha in an kal lawlaw nain NLD DASSK le adang cu ding dueh tein Mabatha kha an kalpi. Aruang cu Buda biaknak kan papek i Pura kansak lawng ah kan pennak hi ahmun zungzal lai tiah a ruah i a zumh mi Kawl Uktu lawngte ansi.■■ Kawl SPH King Mindon nih Mandalay Nipidaw ah Buda Bada min in avoi 5th nak Buda Thinka Yana puai cu a tuah. U Nu nih Voi 6 th nak Thinka Yana Puai cu Shwedigon Pura ah a tuah. Chinland Kawlram asi cang i Panglong arawk cang timi Hmelchunnak caah Falam Khualipi ah Hlawhtlin Thlacamnak Pura pi asak rih.
■■ Ralhrang Ni Vung nih Shwedigon Pura pawngah Maha Witzar Pura cu asak i Voi 7th Thinka Yana puai cu a tuah ve. Ralhrang Thang Sui nih Khuapi cu Nipidaw ah aṭhial. Nipidaw timi cu SPH Inn tinak asi. Shwedigon he aalawh dihmi Pura cu asak ter hna i amin ah Uppat Thandih Purapi tiah ti asi. Rura ngeih ngai in an i sak cio mi Ralbawizik 6 hna Inn in hmuh khawh le biak khawh mi asi. Cuticun voi 8th Thinka Yana Puai cu Thang Sui nih a tuah.■■ Tamada Tin Sui nih Nipidaw ah Buda Gaya alawhmi Godama zuk le Maha Thakya Yanthi Pura ropui cu asak i voi 9th Thinka Yana Puai cu hlunghlai ngai in atuah ve. Anzapi tein Vuirang le Lungvar nganbik timi an i ngeih dih. Anmah le an chung le lawng hi Kawl Zungzal SPH kan si tinak Hmelchunhnak ansi. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ Mipi cozah kungcunghmin kan timi NLD Cozah le DASSK nih Nipidaw ah Zungzal Dindainak Purapi cu an sak ve. Tin Sui Chan le Navuaṭa Chan Vuirang le Lungvar kha ro ah anco i an i rinh. Voi 10th Thinka Yana Puai an tuah hlan ah MAH nih uknak alak.
■■ Ralhrang MAH nih Maha Witzayah Buda Zulem pi cu Vawleipi ah angan bikin asak. Sacin lung mansung in an sak. Vawleipi Buda Zuuklem lakah a thluak fim cem mi asi anti. Atungvang, Arit zang, tbk vialte cu nambar 9 siding ah an siam dih. Nambar 9 cu Buda biaknak ningin Zungzal SPH le Messiah Hmelchunhnak asi. American Dollar 40 million dih ansakmi Pura asi. MAH chan ah Rakhine ram ah an hmuh mi Vuirang cu Hmelchunhnak 7 an tling ti asi. Kawl Uktu dang hna le Kawl SPH hna cu Vuirang Sinak 6 lawng an ngeih. MAH ngeihmi Lungvar cu Kawlram Uktu le SPH vialte nakin a lian dueh ti asi caah MAH lawng hi Kawl zungzal SPH asi lai i, Kawlram Messiah asilai tiah an zumh mi asi.■■ Hlan lio Tamada le Uktu hna cu Ekkah Maha le Thazi Sithu tbk Degree lawng an i pek. Maha cu Mirang nih Great an ti i Ekkah The Great of Great tinak asi. MAH Degree min cu Ekkah Ekkah Maha Thazi Sithu Thiri Thukdama tiah Buda Biaknak ah Messiah min aapek rih. Cucaah Raldohnak in Mipi thah dih hi a ngawl lai tiah zumh asilo. Athih lawng ah angawl ding asi caah Kan tei hlanlo kan doh lai kan ti mi cu asi. An kan tei ahcun Kawl saal lawng zungzal kansi lailo. MAH le Rallokap saal zungzal asi lai.
■■ Cucaah MAH nih Federal kan pek hna lai: Nan duh mi poah kan tuah piak dih hna lai: tbk in EAOs le Tlangcungmi kan lemsoi mi cu zumh ding asilo. Dr. Hmuh Thang, Dr. Henry Van Ṭhio, Dr. Vum Suan Thang, Dr. Andrew Ngun Cung Lian tbk nih MAH sin ah PEACE timi dindaihnak adik mi le Federal aum anti mi cu lih asilo. Hrawkhrawl tu asi caah kan zumh ahcun Chinland ning piin kan thih pi te lai. Cucaah hi Chin Upa hna hi an tildit uh kan ti.■■ NUG nih Pumkhat sinak le Lungrualnak an tuah khawh tilo caah MAH nih an kan ngawl bal lailo. NUG cu Suu Yway Luat asi poah ahcun Surrender kan tuah lai an ti caah Tuluk le ASEAN nih an bawmh lio asi. Tlangcungmi Cu Panglong le Federal asi hlan lo poah kan ti ve tikah NUG he cun kan si khawh ti lailo. Suu Yway Luat cu 2025 thimhnak a tuah tikah MAH nih ahman te lai. 2025 ah 2020 thimhnak cu athih cang lai. Thimhnak thar anung lan lai. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ Cucaah Panglong kan hlawhtlin ter duh ah siseh, Federal ram ah kan lut khawh nak hnga siseh, MAH le NUG he lamkhamtu ansi. NUG cu kanmah he MAH adoh liomi ansi caah kan hawikom ansi nain zumh ding ansi lo i, Pasapala chan lio btkin kan kawp hna awk asilo. Kanmah tein MAH cu doh in kan thluk cikcek lawng ah siseh, MAH nih an kan tei tilo hnu ah Panglong / Federal ka tlinter lai tiah senthuhnak a ngeih hnu lawngah Raldohnak cu ngawl ah anṭha lai. Cutin teinak hmuh awk ah Pumkhat sinak le lungrualnak an herh hrinhran. Pumkhat silo le Lungruallo buin MAH te Standard Army cu kan tei khawh hna lai lo. Hriamnam le Zeizong te chambau mi kansi caah Pumkhat sinak a herh nak asi.■■ Uk Sang nih ah hriamtlai, Party, Zatlangbu tbk vialte a funtom hna i Min an pek tikah Communist Party nih Japan dohnak caah an dirhmi AFO Anti-Fascists Organization min kha an hman. Uk Sang Ralkap BIA nih Japan le Mirang andoh hlan ah CPB Ralbawi Bohmu Baaṭhu nih a doh cang hna. AFO cu an tharchuah i AntiFascist People Freedom League (AFPFL) anti. Kawl nih Pasapala anti. Political Party siloin Zatlangbu min asi. Pasapala min in Japan cu andoh. Mirang ralkap nih Kawl Ralkap cu andoh pi hna.
■■ CNF CNA cu Chin Huap in dirhmi Chinland Ralkapbu ansi bantukin CDF umhlan ah Kum 33 chung Kawl Ralhrang adoh cangmi ansi. CPB nih Japan andoh tikah Bohmu Baaṭhu nunnak lawng aliam CDF um hlan ah Chinland caah Nunnak pektu CNA hi 100 leng ansi cang. Cucaah hmunkhat kan i fonh duh ahcun CJDC min in asi khawh ve lo. CNF CNA minin Chinland Cozah min le Chinland Ralkapbu min kha pek ding asi, AFPFL ningin.
■■ Communist le Socialist Party hna nih Policy le Mumal Dundan an kaltak i Pasapala ah an i fonh. GCBA, YMBA, Buk Bama Phu, tbk Zatlangbu vialte zong Constitution le Bylaw ankal tak dih. AFPFL Policy, Mumal, Dundan, Constitution, Bylaw in ankal dih.■■ CNF CNA Policy cu Federal Democracy, self-Determination, Equality & Equity asi. Panglong biakamnak tlinter kha asi. CDFs le Peng Hriamtlai phu zong Federal caah Dohthlennak atuah mi kan si i Democracy in akal cuahmah mi kan si ko nain, CNA ah kan i fonh khawh lomi cu Federal le Democracy Policy asilomi Bukbau ah kan khumhmi Kenret Policy an um caah asi ko. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ Federal le Democracy lawng a khelhmi phu kan si ahcun Cu Policy a ngeih mi CNF CNA he i fonh khawh lonak lam aum lo. Lungrual lonak le Pumkhat si khawh lonak lam hrim aum kho lo.■■ Kawl Ralhrang MAH tei awkah kan doh cuahmah lioah Federal le Democracy pin ah Kenret Policy kan ngeih caah Pumkhat kansi khawh lonak le Lungrualnak an um khawh tilonak hi ansi bikko. CNA ah i fonh awkah kan kal tak khawh lomi Policy hna hi Kan Pengtlang lawng te kan dawt caah asi. Kan mit le Kan thinlung, Kan Policy ah Peng lawngte an um i Chinhuap in kan hmuh khawh lo ahcun Fascist tu kansi. Democracy in apial mi tu kan si. Federal ram ah kan kal lio ah lam atlaumi bantuk kansi cang.
■■ Federal kan timi cu Chinland (Chin State) ah Nawlngeihnak (Power) aum lai ti asi. Uknak, Upadi, Biaceihnak cu Chinland ah Nawlngeihnak full in aum lai ti kha Federal kanti duhmi cu asi. Bahu Cozah ah adang nawlngeihnak cu aum lai i Cuticun Power Sharing asilai ti cu asi. Federal ah Cozah phun (3) anum lai. Bahu, State le Local Federal Administration ti asi. Nawlngeihnak Power cu State ah aum lai ti asi caah Local ah Federal Power Sangbik an um khawh lo hrimhrim. Kan Peng cozah cu Chin State loin an um khawh lo bantukin Chin Cozah loin atlei khawh lomi asi.■■ Kan Peng cu Chin Cozah bantukin Nawlngeihnak Power kan duh rih ahcun Federal le Democracy ansi tilo. Fascist / Fascism tu ansi caah kan tlau cang. Kan sinah Democracy aum bak tilo. Peng kan timi le Local kan timi cu Power cu an ngeih lailo nain Palai le Mandates / Kusale / EC tbk ah i tlukruannak tu aum lai. Kawl Fangkhat Chin Fangkhat tbk kha asi. Phaisa i phawtnak ah Fangkhat cio ti kha asilo. Cucaah Leitak nih Federal cu Fangkhat cio ti asi caah Modern Leitak vs. Zeipi le Khuahlun he Fangkhat cio cu asi khawh lo, Kawl zong nih an duh bal lailo tiah anti bal.
■■ Local Federal Government kan ti mi cu Myone timi Pengkulh hi asilo. UN Charter le UNDRIP timi United Nations Declaration of Rights of Indigenous People Articles 45 he aarup aherh. Colony hlan ah vawlei angeih mi le adang tein Uktu a ngeih mi Chinmi ansi lai ati. Cucu Ethnic ti asi. Chin hi Ethnic asilo. Nation tu asi. Ethnic Timi CDF phu 17 telin Chin Phun Tenge 36 (53 nan timi) kha si awk asi. Myone timi cu Kawl nih Chin cu Nation siloin Ethnic si hna seh tiah kan phun an thlak nak asi caah duhlo ding. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ Cucaah Kawl (Ni Vung telin Ralhrang kip nih) tuah piak mi Myone cungah ngatin Federal cozah siam aduh mi cu Federal asilo, Fascist zong asilo, vawleipi ah aum ballomi Lobak system asi. Pengkulh kha Chin National Council le Chin Army in siam duh mi cu na tlau tinak asi. Federal le Democracy siloin Hitler le Japan Fascist ram ah Chinland kha hruai nan duh caah asi. Nan hngalh lo khawh men. Kan chimh cang hna i remh ding cang uh.
■■ Pauchuak Dohthlennak kan tuah lio asi bangin Federal caah MAH te Kawl Ralhrang adohmi kan si caah CDF a dirhtu Pengkulh le Pengtlang poahpoah cu Local Federal Government ah cohlan colh ding. Na cohlan lo ahcun Federal naa fiang lo i na sin zong ah Federal aum. Na chung kawrawng pi asi i aa thui leng ve lai. CDF adir khawh lomi cu MAH kan tei hnu ah, Federal Chin Cozah kan ngeih khawh hnu le Chin Hlutdaw kan ngeih khawh hnu ah Chin High Court senthuhnak in Local Federal Cozah cu chap le Fekter ansi te lai. CNF CNA telin Local Federal cozah 17 aum lai.■■ Lakhruak Chin Cozah siamnak le Chin Federal Army pi form ding ah Federal le UN Charter / Geneva Convention ning kanti mi asi. Kan Feeling le pumpak chunmang ansilo. Federal cozah cu phun 3 lawng an um caah Chin Cozah le Local Federal cozah kar ah District Cozah timi aum khawh lo hrimhrim. District nan ti rih ahcun Federal in na / nan tlau ve caah Policy nan remh a herh. Nan remh duh lo ahcun Pengtlang siloin Kuri tu CNF palh asi.
■■ NUG le ICNCC member chungin MPs, Kawl Party Upa Lutlai le Chin Lang AK mifim cathiam le mirum hna nih Ka langhter mi Federal Model hi anduh lo ahcun Federal phu ansi lo. Ceihngia le Ram Ui ansi caah i ralrin uh. Annih Federal aduhmi ansilo. NUG Policy Suu Yway Luat in akalmi ansi caah Federal phu ansi lo caah Lakhruak Chinland Cozah ah ani tello zong ah ui ti hlah uh. Salai Lian Luai, Salai Isacc Khen, Mang Heng Dal, Aung Thant, Pathang, Ni Lin Aung, Sonny Thang Cung, Dr Aye Aye Ngun, Pu Tial Ling, tbk cu Myone 9 aduhmi ansi caah Federal phu ansilo.
■■ Uk Sang cu ralkap asi bantukin Pasapala i funtom awkah a kuri hna bantukin CNF CNA nih Chinland cozah le bukhat si awk ah an kan kuri mi a dik mi asi. Uk Sang i funtomnak bu min cu Japan doh hmasattu CPB i AFO min kha an lak bantukin Kum 35, Lead Jubilee tiang Kawl Ralhrang dohtu min kha lakah apoilo. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.■■ Federal le Democracy caah Dohthlennak a tuahtu kansi ahcun Kan Policy le mumal kaltak khawhlo nak ding lam anum lo. Pumpak rumnak le Peng bawizik, Peng SPH fapale rual, Peng Chairman, Peng Ramukbawi tbk cu kaltak khawh lo ding anumlo.
■■ CNF CNA zong nih Dotlami Federal phung ningin Policy aum lo sual ahcun nan remh ve aherh bak. Nan rem lo ahcun Sualnak le Mipi dantatnak in nan luat ve lailo. Mipi nih Social Punishment kan in tuah ve hna lai. CNF CNA nih Federal mumal le Policy ning in kalpi ko na rawraw in aa fonh duh lomi vialte cu Federal phu ansilo. Democracy in an tlau. Fascist phu ansi caah Democracy, Federal le Kawl Ralhrang thluknak hlei in Kenret Policy mumal relcawklo an ngeih tinak asi caah Chinland Viruses ansi ko.■■ Miphun ah kan thawng lawng ah bawmhtu an tam lai. Dollar atam lai, Hriamnam hman cawklo kan ngeih lai. Ramdang um Chin Phuntungtu hna lawng ansi ti lailo. USA, UK, EU, NATO tbk nih Ukraine bangin tampi an kan bawmh ve lai. Hngalh lo ahcun MAH le Kawl Ralhrang poahpoah thluk nak le Federal caa lawng ah siloin Chin Country lei hmanh apanh khawh mi kansi. Hi tlukin kan i pumkhat lo i kan lungruallo nain, Hriamnam kuanzen semrel le chambau buin, zeizongza chambau buin kansi hmanh MAH nih an kan tei lo, kanmah Chinmi nih kan tei. Kan thluk khawh lo lawng asiko. Phu 18 in mah le Zubui khur cawh cio in kan doh hna nain an kan tei lomi cu Pumkhat kansi ahcun kan tei hrim timi cu Cite liakmi poah nih an hngalh. Mihrut zong nih hngalh mi asi.
■■ Pumkhat kan si khawh lo ruangah le Hlanlio Dollar Kuri tu phu le Pumpak hruaitu fello le firkhut ruangah Chinmi dollar an pek zuam tuk theng tilo. Pumkhat kansi ahcun Dollar to Phuntungtu Chinmi thawhmi Dollar lawngin 100 million an har ve ti lailo.■■ Kan i pumkhat i lungrualnak kan ngeih ahcun Peng thlarau antlau lai. Falam Tedim Zomi Mizo, ZRA, ZFU, Mindat thlarau zong an tlau dih lai. Pengtlang Revival cu Chinland Revival ah aasiam te lai. Peng hruaitu tha hna Chinland Hruaitu tha ah ani Chuaksiam ve cang lai. Pumkhat kansi caah thazang le zeizong ah kan thawn lai caah Miphun dang nih tihzah Upatmi kansi lai. Raldoh cu chimh lo, i sik ti hmanh kan duh/ nan duh ti lailo. Chin Nation building ah kan hlawhtlin lai. India, Bangladesh le Kawlte ram um Chin vialte fun tom in Chin Country kan dir khawh lai. Pasapala (AFPFL) Lungrualnak le Chinland Dohthlennak.
■■ Chinland Ralkapbu le Chin Politic bu asimi CNF CNA caah Dollar in aṭuan tu hi Hakha Thantlang dueh lawng kan si. Chinmi dang nih Dollar in CNF CNA ah anṭuan hi atlawm lai. Kan i pumkhat i kan i lungrual ahcun Ramdang um Chinmi vialte nih hlan nakin tlawm deuh in Dollar in Dohthlennak kan tuah zong ah tutan nakin let 100 Dollar antam dueh lai. USA le Ramdang bawmhnak lo bakin Israel miphun bangin kanmah Chinmi lawng in Kawl Ralhrang MAH cu kan tei ve lai. Chinland cu Federal lawngin kan i zaa ti lailo caah Vawleipi ah Ramthar pakhat asimi Chin Country hmanh adir khawh dingmi Chinland kan si te lai. ■■ Pumkhat siloin le Lungrual loin kan um zungzal ahcun Chin Country kong cu chimh hlah, Federal kan hmuh khawh lailo. Kawl Ralhrang MAH a tei lo khawh mi zong kan si rih. Lungrual lomi le Pumkhat asilomi nih Ral an tei ti aum ballo. Vawleipi tuanbia ah. Ramdang veve asimi le Miphun dang hmanh Alliance in ankal WWI, WWII le Raldang zong an tei dih hna. Miphun le Ramkhat fa asimi nih Pumkhat le Lungkhat kan si khawh fawn lo hlei ah Alliance hmanh sikhawh lo ding tiang in Tupung mit in kan i zoh veve buin Standard Army asimi Kawl Ralhrang MAH kan tei lai timi cu Lungpi kha ṭawlṭang in vachaih he aalawh hnga lo maw?
■■ Cucaah Hriamtlaibu vialte nih CNA ah i pumkhat usih law, Lungrualnak hi siam hramthawk cang usih. Chinland lawng siloin Kawlram pumpi ah Pumkhat sinak le Lungrualnak aum bal lomi kha an tuah tir kansi lai caah Vawleipi ah tuanbia thar aṭial tu kan si hlei ah Teitu cungnung kan si lai i Chinland le Chin Miphun hruaitu zong tutan hruaitu nih nansi zungzal ve cang lai. Kawlram um Chinland le Chin miphun lawng siloin India, Bangladesh, le Arakan ram um Chin miphun an kan funtom tu nan si ve te lai. ■■ Panglong le Federal caah Kawl Ralhrang Adohmi veve kansi caah kan i funtom khawh ding asi. Pasapala chan lio pumkhat ah siam in Lungrualnak an tuah lio ah Party, Hriamtlaibu le Zatlang bu Policy vialte cu an kaltak dih. Federal le Democracy caah MAH adoh i Dohthlennak atuahtu veve nih Chinland Huap asimi ah kan i funtom duh lo ahcun Kenret le Bukbau chung Policy kan ngeih rih caah asilai. Cucu Federal, Democracy le Kawl Ralhrang thluk nak caah asi lailo. Chinland viruses le Cancer men kansi lai. Chinland Hrawktu le Ṭhencheuhtu men kansi telai. Chinland Thletbauh dihtu nan si ko